Terwijl COVID-19 de wereld in zijn greep heeft, zien we ook iets positiefs. Voor sommigen zelfs letterlijk ‘zien’, want de smog is veel minder geworden. Dat heeft een belangrijke oorzaak: veel minder verkeer, laat data van Google zien. Er is een grote reductie in fijnstof, een reductie in stikstof en zelfs een reductie in CO2-uitstoot, dankzij COVID-19.
Wetenschappers zien een verband tussen gebieden met veel luchtvervuiling en het aantal COVID-19 besmettingen. We weten al tientallen jaren dat luchtvervuiling hele negatieve gevolgen heeft voor de volksgezondheid. En waarschijnlijk dus ook voor de vatbaarheid voor COVID-19. Een groot deel van de luchtvervuiling wordt veroorzaakt door het verkeer.
Mobiliteit van zowel personen als goederen is al een aantal jaren geleden aan het veranderen. In Nederland is na een periode van daling het aantal files weer gestegen. We zien ook dat er niet alleen meer wordt gereisd, maar ook langer. Het gemiddeld aantal kilometers van woon-werkverkeer is niet gedaald, maar juist gestegen. Het vrachtverkeer op de weg neemt toe. Ook het aantal thuisbezorgingen is door online winkelen enorm gegroeid.
De eisen die aan fossiele brandstof (vracht) auto’s worden gesteld op het gebied van luchtverontreiniging zijn jaar na jaar, dankzij EU-regelgeving, strenger geworden. En door het stimuleringsbeleid van de overheid voor elektrische auto’s is een deel van het Nederlandse wagenpark elektrisch, helaas nog een heel klein deel. Gelukkig hebben we in Nederland 1 van de beste openbaar vervoersystemen van Europa. Dus uit de auto en in het OV, was de afgelopen jaren het devies.
Maar zoals we al in China zien, verwachten we ook voor Europa, een toevlucht naar de auto. Uit angst voor besmetting voor COVID-19 willen mensen dan maar in de file staan. En natuurlijk zullen er mensen zijn die meer gaan thuiswerken, nu blijkt dat dit best kan, maar mijn verwachting is dat dit niet meer dan gemiddeld 1 tot 2 reisbewegingen per week zal schelen. En dus lijkt het er op dat COVID-19 er op termijn voor gaat zorgen dat er juist meer verkeer zal zijn en hiermee ook meer luchtverontreiniging. En meer luchtverontreiniging zorgt weer voor een hogere kans op een COVID-19 besmetting. Hoe te ontsnappen uit deze paradox? Een aantal ideeën:
Gedrag
- Thuiswerken verplichten voor de beroepen die dat kunnen. Als de volledige beroepsbevolking met niet-contact beroepen 20% minder reisbewegingen maken zorgen we voor een substantiële daling van de luchtvervuiling. Een verplichting klinkt zwaar, maar is veel minder zwaar dan de ‘intelligente’ lockdown wegens COVID-19, terwijl luchtvervuiling voor veel meer slachtoffers
- Carpooling belonen voor de top 10 files op snelwegen. 1 auto met 1 persoon kan echt niet meer in 2020. Wegens de ‘Corona’-angst, moet hier wel dezelfde mensen bij elkaar in de auto zitten. Als belonen niet werkt, kan ook voor straffen gekozen worden.
- Veilig met het OV. Mondkapjes verplichten, plastic schermen plaatsen, zichtbare ontsmettingsmaatregelen. Maar ook het reserveren van je plek in OV waardoor drukte wordt voorkomen. Er zijn nu al slimme systemen die de treinbezetting realtime via een app laten zien.
- Voorlichting over de gevaren van luchtvervuiling en de rol van verkeer hierin. Dit vergroot het draagvlak. Belangrijk is ook het benoemen van de ‘sence of urgency’.
Infrastructuur aanpassen
- Versneld uitrollen mobiliteitshubs voor goederen. Een aantal gemeentes in Nederland is hier al mee bezig, vaak voor personenvervoer. Voor goederen bestaan reeds plannen en voorbeelden. Maak aan de rand van een stad een hub voor pakketbezorging en verspreid deze pakketten op een milieuvriendelijke manier. Bezorging van grote winkels en zware materialen moet ook bekeken worden, maar vraagt meer verandering. Begin hier bij de grote partijen om een nationale aanpak te bespreken.
- Wegen in steden auto-vrij maken en voor de fiets reserveren. Voor Nederland lijkt dit een overbodige maatregel, aangezien de meeste gemeente hier reeds beleid voor hebben. Echter om de automobilist de laatste kilometers uit de auto te weren zijn dergelijke maatregelen nodig. Lees hier een integrale visie op de ontwikkelingen van mobiliteit en de stad van de toekomst. Zo is er bijvoorbeeld ook nagedacht over vervoer van minder-validen.
Schoner vervoer stimuleren
- Extra stimuleringsmaatregelen fossielvrije personenauto’s. Hierbij is belangrijk te realiseren dat de grootste luchtvervuiling per kilometer wordt veroorzaak door de huidig voorraad oudere auto’s van met name particulieren. 50% van al het autoverkeer is recreatief. De maatregelen zullen met name op deze groep gericht moeten zijn. Bijvoorbeeld extra subsidie voor het inleveren van een oude auto en het stimuleren van goede en goedkope e-autodeel alternatieven op niet-commerciële basis. Hierdoor wordt de mogelijkheid, de motivatie en de prikkel gegeven voor burgers om voortaan autoloos door het leven te gaan.
- Veel verwacht ik van een stimuleringspakket voor e-bikes. Voor het grootste deel van de verkeersbewegingen een prima alternatief dat niet alleen voor een verbetering van luchtkwaliteit zal zorgen maar tevens voor meer vitaliteit door fysiek bewegen.
Dynamische implementatie (dat kennen we uit de Corona maatregelen)
- Goed monitoren van de effecten van dit beleid. Snel maatregelen af & opvoeren op basis van data. Indien er te weinig resultaat wordt gehaald en de luchtverontreiniging niet genoeg afneemt, hardere maatregelen nemen. Bijvoorbeeld op basis van auto-kenteken slechts een paar dagen toegang tot de A- en N-wegen van auto’s. BPM verdubbelen van fossiele brandstof auto’s.
Het lijken grote stappen, maar eigenlijk stimuleren we niet alleen een reductie van de luchtverontreiniging en de hiermee gepaard gaande gezondheidsproblematiek, maar ook de creatie van een groene economie, met groene banen en een gezonder zelfs vitaler leven. Ik verwacht dat de business case, mits alle indirecte en directe effecten worden meegenomen, voor de BV Nederland zeer positief zal zijn.