Binnen de nieuwe Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) speelt het concept van dubbele materialiteit een belangrijke rol. Bedrijven die straks op basis van de CSRD moeten rapporteren over hun ESG-prestaties, zullen dan ook verplicht een dubbele materialiteitsanalyse moeten uitvoeren. Simpel gezegd moet een bedrijf met deze analyse aantonen welke onderwerpen en thema’s wel en niet relevant zijn om over te rapporteren. Omdat wij bij Empact regelmatig vragen krijgen over het begrip dubbele materialiteit en de CSRD, beantwoorden we in dit artikel de belangrijkste vragen rondom dit onderwerp.
Dit artikel is een korte samenvatting van de verdiepende handreiking die Empact voor Sdu heeft ontwikkeld. Kijk voor meer informatie op Jes!Knowledge.
Wat is dubbele materialiteit precies?
Het begrip dubbele materialiteit is een essentieel onderdeel binnen de CSRD. Dubbele materialiteit klinkt heel moeilijk, maar het is eenvoudiger dan je denkt. Materieel betekent hier namelijk relevant. Een ESG-thema is dus materieel voor een organisatie, wanneer het relevant is voor die organisatie en haar stakeholders. Om vervolgens te kunnen bepalen of een thema relevant is, wordt het vanuit twee perspectieven geanalyseerd (en daarom heet het dus ‘dubbele materialiteit’): vanuit een impactperspectief en vanuit een financieel perspectief. Is een thema vanuit één of beide perspectieven relevant? Dan doorstaat het de dubbele materialiteitstoets en moet er over gerapporteerd worden.
Impactmaterialiteit
Een onderwerp of thema is impactmaterieel wanneer het een (grote) positieve of negatieve impact heeft op mens en milieu. Denk aan leveranciers in de toeleveringsketen die mensenrechten schenden of klanten die de producten gebruiken om hun ecologische voetafdruk te verminderen.
Financiële materialiteit
Een onderwerp of thema is materieel vanuit financieel oogpunt wanneer het een (grote) positieve of negatieve invloed heeft of kan hebben op de financiële prestaties van het bedrijf, zoals kosten, inkomsten en toegang tot kapitaalmarkten. Denk aan kostenreducties als gevolg van betere energetische prestaties, een betere waardering door ESG-beleggers of kostenverhogingen om betere lonen in de toeleveringsketen te kunnen betalen.
Waarom is een dubbele materialiteit belangrijk binnen de CSRD?
Dubbele materialiteit is zo belangrijk binnen de CSRD, omdat het richting geeft aan de gehele duurzaamheidsanalyse en uiteindelijk dus ook aan de rapportage hierover. Door te beginnen met een grondige analyse van wat wel en niet belangrijk is voor een organisatie, wordt geborgd dat de organisatie zich in het vervolg van de analyse ook daadwerkelijk focust op de zaken die de meeste impact hebben op de organisatie zelf, haar stakeholders en de planeet.
Ook zorgt de analyse voor meer transparantie en een betere besluitvorming in de toekomst. Een grondige analyse van de waardeketen geeft bijvoorbeeld handvaten voor strategische keuzes op het gebied van de keuze voor leveranciers. En wanneer de financiële risico’s goed in kaart worden gebracht, kan actief gestuurd worden op het vermijden van deze risico’s en het vergroten van de bedrijfswaarde.
Hoe kom je tot een goed materialiteitsperspectief voor een bedrijf?
De CSRD geeft zelf geen specifieke voorschriften met betrekking tot het uitvoeren van een dubbele materialiteitstoets. Het idee hierachter is dat elke organisatie uniek is. Wel stelt de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) voorwaarden aan de analyse, zoals de voorwaarde dat alle mogelijk voor een organisatie relevante thema’s geanalyseerd moeten worden. De EFRAG heeft een concept ‘implementation guidance for materiality assessment’ gepubliceerd dat diepgaand inzicht biedt in zowel de grondslagen als de praktische toepassing van het concept van materialiteit. Deze originele richtlijn omvat vier stappen, maar wij hebben acht stappen geformuleerd om het totale proces een meer solide structuur te geven:
- Identificatie ESG-thema’s. Een dubbele materialiteitsanalyse begint met het maken van een longlist met alle mogelijke thema’s, risico’s en kansen op het gebied van ESG. Een goede start zijn de thema’s, datapunten en sectorspecifieke onderwerpen zoals beschreven in de ESRS.
- Beoordeling ESG-thema’s. Vervolgens worden alle in stap 1 benoemde thema’s grondig geëvalueerd, zowel uit financieel als uit impact-oogpunt. Hiervoor wordt het proces van due diligence toegepast en worden alle thema’s beoordeeld op basis van zowel kwalitatieve als kwantitatieve criteria. Denk aan de schaal en de scope van bepaalde problemen, maar ook aan wat in de macht van een organisatie ligt om hier iets aan te doen.
- Prioritering van thema’s. Na het uitvoeren van de analyse uit stap 2 worden alle resultaten samengevoegd, om eventuele overlappingen en verbanden aan het licht te laten komen. Vervolgens worden deze thema’s gerangschikt en gevisualiseerd in bijvoorbeeld een grafiek met impactmaterialiteit op de ene as en financiële materialiteit op de andere.
- Review analyse. Vervolgens is het cruciaal om de resultaten te laten valideren door collega’s en externe experts en stakeholders. Dit zorgt voor een meer holistische benadering en een organisatiebrede ondersteuning van het proces.
- Goedkeuring analyse. Na de validatie door interne en externe stakeholders begint het proces om goedkeuring te verkrijgen van de Directie en eventueel de Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen en/of de Raad van Toezicht. Dit is logischerwijs van belang omdat strategische doelen en veranderingen alleen op c-level kunnen worden bepaald.
- Validatie. Na de goedkeuring van de Directie dient de materialiteitsanalyse te worden gecontroleerd door een accountant. Dit biedt ook kansen om feedback en verbeterpunten te verzamelen.
- Beheren overzicht van materiële perspectief. Ontwikkel een plan voor het beheren van de materiële perspectieven, zodat het ieder jaar herzien kan worden.
- Rapporteren materiële thema’s. Als laatste stap dient over de materialiteitsanalyse gerapporteerd te worden. In de eerste plaats over hoe de dubbele materialiteitstoets heeft plaatsgevonden, maar uiteraard ook over de uitkomsten (volgens ESRS 2: SBM-3 en IRO-2).
Voorbeeld dubbele materialiteitsanalyse door Philips
Philips is een van deze ondernemingen die reeds een dubbele materialiteitstoets heeft uitgevoerd. In hun Annual Report 2022 hebben zij de dubbele materialiteitstoets toegepast op hun onderneming. Het is interessant om dit rapport te bestuderen, omdat het inzicht geeft in hoe de dubbele materialiteitstoets in de praktijk kan worden uitgevoerd. Hieronder volgt een samenvatting van hun stappenplan.
Identificeren van ESG-thema’s en prioritering
Philips moet vaststellen welke onderwerpen op het gebied van Environment, Social en Governance de grootste impact hebben op de onderneming zelf en het meest van belang zijn voor de stakeholders in de waardeketen van de onderneming. Het identificeren van deze onderwerpen doet Philips onder andere door middel van een multistakeholderproces. De stakeholders waar Philips een dialoog mee voert zijn onder andere klanten, leveranciers, investeerders, werknemers, peerorganisaties, sociale partners, toezichthouders, ngo’s en academici.
Naast de dialoog met de stakeholders maakt Philips gebruik van diverse andere bronnen (zoals GRI-standaarden en de media) en heeft het veel informatie verzameld (door middel van een AI-based applicatie) om ESG-onderwerpen vast te stellen. De prioriteit van de onderwerpen is vervolgens vastgesteld door een enquête te sturen naar een grote en diverse groep stakeholders en de uitkomst hiervan te combineren met input vanuit de applicatie.
Materialiteitsbeoordeling
Nadat Philips heeft vastgesteld welke ESG-thema’s de meeste impact hebben op de omgeving, wordt hier een materialiteitsbeoordeling aan gekoppeld. In de materialiteitsmatrix is te zien hoe de activiteiten van Philips zijn gerangschikt op materialiteit. Op de y-as de impact op stakeholders, op de x-as de impact op de onderneming zelf. Op het witte vlak van de matrix staan de activiteiten met een lage materialiteit, op het lichtblauwe vlak de activiteiten met een gemiddelde materialiteit en op het donkerblauwe vlak de activiteiten met een hoge materialiteit. Het is belangrijk om hierbij op te merken dat het hier een relatieve weging van de activiteiten betreft.
Financiële materialiteitstoets
Vervolgens heeft Philips ervoor gekozen om ook een financiële materialiteitstoets uit te voeren. Aangezien deze toets nog geen verplichting is, heeft Philips ervoor gekozen om enkel de bovenstaande activiteiten met gemiddelde en hoge materialiteit aan deze toets te onderwerpen. Het resultaat van deze dubbele materialiteitstoets is hieronder weergegeven.
De conclusie van Philips is dat de dubbele materialiteitstoets niet heeft geleid tot significante wijzigingen in de geïdentificeerde materiële onderwerpen.
Meer weten over dubbele materialiteit binnen de CSRD of heb je hulp nodig bij het uitvoeren van een materialiteitsanalyse voor jullie bedrijf? Aarzel dan niet om contact op te nemen. Impact maken we samen!