Afgelopen woensdag 24 april werd na jaren van onderhandelen de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) aangenomen door het Europees Parlement. De CSDDD, die ook wel de antiwegkijkwet wordt genoemd, regelt op Europees niveau dat bedrijven verplicht zijn om hun waardeketen te kennen en in actie te komen op het moment zij misstanden ontdekken. Dit wordt afgedwongen met sancties bij overtreding. Daarnaast stelt de ‘CS-triple-D’ een klimaattransitieplan verplicht.
Due diligence
Centraal in de CSDDD staat het principe van gepaste zorgvuldigheid, oftewel due diligence. Dit principe is gebaseerd op de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de beginselen voor mensenrechten en bedrijfsleven van de Verenigde Naties. Kortgezegd houdt due diligence in dat je gedegen onderzoek moet uitvoeren om misstanden op het gebied van milieu en mensenrechten (denk aan slavernij, kinderarbeid en milieuvervuiling) en dat je passende maatregelen moet nemen om zulke misstanden te voorkomen en indien nodig aan te pakken.
De CSDDD stelt due diligence verplicht en geeft ook aan op welke manier bedrijven onderzoek moeten doen en hoe zij hierover moeten rapporteren. De CSDDD gaat dus verder dan de CSRD. Want waar het in de CSRD alleen nog ging over het rapporteren, moeten bedrijven met CSDDD ook daadwerkelijk in actie komen.
Concreet verwacht de nieuwe Europese wet van bedrijven dat zij acht stappen ondernemen om mistanden in de keten te voorkomen en aan te pakken:
- Due diligence integreren in hun beleid en risicobeheerssystemen
- Het vaststellen en beoordelen van feitelijke of potentiële negatieve effecten en, indien nodig, prioriteren van feitelijke en potentiële negatieve effecten
- Het voorkomen en beperken van potentiële negatieve effecten, en beëindigen van feitelijke negatieve effecten en minimaliseren van de omvang ervan
- Het aanpakken van feitelijke nadelige effecten
- Zinvol overleg voeren met belanghebbenden
- Een kennisgevingsmechanisme en een klachtenprocedure instellen en handhaven
- De doeltreffendheid van hun due diligence beleid en -maatregelen monitoren
- Publiekelijk communiceren over de due diligence prestaties
Klimaattransitieplan
Een tweede element van de CSDDD is het verplicht opstellen van een klimaattransitieplan (en het uitvoeren van dit plan). In dit plan dient een onderneming zijn bedrijfsactiviteiten in lijn te brengen met de overgang naar een duurzame economie en met de doelstelling de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 °C.
Zo’n plan moet onder meer ingaan op hoe het bedrijf omgaat met activiteiten gerelateerd aan fossiele brandstoffen en hoe het bedrijf ervoor zorgt dat de (scope 3) CO2-voetafdruk gereduceerd wordt. Daarnaast moet het plan heldere en tijdsgebonden doelstellingen bevatten op dit gebied.
Ook hier gaat het in de CSDDD over een inspanningsverplichting en dus niet om een resultaatverplichting. Handhaving zal dus niet geschieden door de tonnen CO2 te meten die bij de leveranciers uit de schoorsteen komen, maar door (wetenschappelijk) te beoordelen in hoeverre de plannen van een bedrijf in lijn zijn met het klimaatakkoord van Parijs en welke maatregelen het bedrijf neemt om het plan uit te voeren.
Aansprakelijkheid, sancties en aanbestedingsbeleid
Hoewel de derde D in de CSDDD staat voor directive, wat in het Nederlands richtlijn betekent, zijn de inspannings- en due diligence richtlijnen uit de wet allesbehalve vrijblijvend. Wanneer bedrijven het namelijk nalaten om de due diligence richtlijn te volgen en bijvoorbeeld wegkijken bij misstanden of risico’s onvoldoende in kaart brengen, worden ze hiervoor aansprakelijk gesteld en worden sancties opgelegd.
Deze sancties zullen de vorm hebben van een geldboete die in verhouding staat tot de (wereldwijde) omzet van het bedrijf. Calculerend risico’s nemen en de boete als een bedrijfsrisico meenemen in strategische overwegingen om de wet te overtreden is hierdoor dus geen optie meer.
Naast een geldboete kunnen ondernemingen die de CSDDD overtreden ook uitgesloten worden van aanbestedingsprocedures. De Nederlandse overheid zal straks bijvoorbeeld bij aanbestedingen als harde eis opnemen dat bedrijven hun due diligence op orde hebben.
Om te bepalen over er een overtreding van de due diligence vereisten plaatsvindt wordt er rekening gehouden met een aantal zaken zoals de verhouding van het bedrijf ten aanzien van de negatieve impact, de mate van samenwerking met partners om de negatieve impact te bestrijden, etc. Indien er een overtreding van de due diligence vereisten wordt geconstateerd krijgen bedrijven een redelijke termijn om corrigerende maatregelen te nemen, maar dat is niet genoeg om een boete te voorkomen. Kortom, tijd om in actie te komen.
Reikwijdte en invoering CSDDD
De hierboven genoemde drie onderdelen (‘dingen’) zullen vooralsnog enkel van toepassing zijn op zeer grote bedrijven. De reikwijdte van de wet is als volgt:
- Europese ondernemingen met meer dan 1000 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan EUR 450 miljoen;
- Niet-Europese ondernemingen met een jaarlijkse omzet van 450 miljoen euro in de EU;
- Ondernemingen die de onder a) en b) bedoelde drempels niet bereiken, maar moedermaatschappij zijn van een groep die deze drempels wel heeft bereikt.
Voordat de volledige scope van de wet bereikt is, wordt deze gefaseerd ingevoerd:
- Vanaf 2027 voor bedrijven met meer dan 5000 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 1500 miljoen euro;
- Vanaf 2028 voor bedrijven met meer dan 3000 werknemers en een wereldwijde omzet van 900 miljoen euro;
- Vanaf 2029 voor alle overige bedrijven die binnen het toepassingsgebied van de richtlijn vallen.
Wat betekent de CSDDD voor mijn organisatie?
Net als de CSRD nu, zal de CSDDD grote invloed hebben op hoe bedrijven zakendoen. Dat geldt in de eerste plaats uiteraard voor de grootste bedrijven, maar ook alle bedrijven in de toeleveringsketen van deze grootste bedrijven zullen er logischerwijs mee te maken krijgen. En nog meer dan de CSRD vraagt de CSDDD grote inspanningen van bestuurders om actief ESG-risico’s in kaart te brengen en misstanden aan te pakken.
Vallen jullie onder de scope van de CSDDD? Of doen jullie zaken met straks CSDDD-plichtige ondernemingen? Dan is dit hét moment om te starten met voorbereiden en due diligence te integreren in je bedrijfsprocessen. Meer weten? Kijk hier voor meer informatie over neem contact op.