De Minister van Economische Zaken heeft het onderzoeksrapport dat Empact in opdracht van het Ministerie heeft gemaakt onlangs naar de Tweede Kamer gestuurd. Het onderzoek dat Empact heeft uitgevoerd geeft antwoord op de vraag wat het effect is van het stellen van voorwaarden door de Nederlandse Overheid op het gebied van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

De doelstelling van de Nederlandse en Europese overheid is dat bedrijven eerlijk zakendoen. Dit kunnen bedrijven realiseren door een ‘Due diligence’ proces binnen het bedrijf in te richten. Een goed uitgevoerd Due Diligence proces zorgt ervoor dat een bedrijf risico’s op het gebied van mens en milieu in de leveranciersketen kent en hier actie op onderneemt. Het idee er achter het nemen van deze verantwoordelijkheid door bedrijven is dat dit leidt tot een betere (resilient) bedrijfsvoering en het tegengaan van misstanden in de keten zoals uitbuiting van arbeiders en het veroorzaken van milieuvervuiling.
De Nederlandse overheid stimuleert internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) door bedrijven te vragen de OESO-richtlijnen te volgen. Een pilot van het ministerie van Economische Zaken (EZ) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) onderzocht hoe IMVO-voorwaarden kunnen worden geïntegreerd in overheidssteuninstrumenten. De pilot, met 14 instrumenten die in 2022 samen €5 miljard financierden werd vanaf 2021 t/m 2023 uitgevoerd.
Belangrijkste bevindingen uit het onderzoek:
- Voorlichting en communicatie: Passieve communicatie (zoals via websites) had weinig effect, terwijl persoonlijke contacten effectiever waren in het vergroten van IMVO-bewustzijn.
- Implementatie-uitdagingen: Het opnemen van IMVO-voorwaarden bleek lastig door interne beperkingen zoals gebrek aan prioriteit, juridische onduidelijkheid, en zorgen over regeldruk.
- Effecten op RVO: Het kennisniveau over IMVO onder ambtenaren steeg, maar uitvoeringsdilemma’s zoals tijdsdruk en onduidelijkheid over due diligence belemmerden de voortgang.
- Verwachtingen bedrijven: Bedrijven steunen IMVO-voorwaarden mits deze proportioneel, duidelijk en op maat zijn. Ze vragen om risicobenaderingen gebaseerd op bedrijfsgrootte, sector en omvang van de steun.
Op basis van de onderzoeksresultaten heeft Empact de Minister een aantal aanbevelingen geven waar toekomstig beleid rekening mee kan houden:
- Standaardisatie: Voorlichting over IMVO uitbreiden naar alle EZ-instrumenten en bedrijven voorbereiden op wetgeving zoals de EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD).
- Maatwerk: IMVO-voorwaarden baseren op risicobenaderingen, gericht op grote risico’s.
- Vasthouden aan opgebouwd beleid: Ondersteuning richten op het oplossen van IMVO-risico’s in waardeketens en samenwerken met andere IMVO-initiatieven.
- Vervolgonderzoek: Onderzoek naar gedrag en houding van bedrijven, juridische analyses en effectieve communicatie.
Het rapport benadrukt het belang van een groeipad voor IMVO, samenwerking en een gefaseerde aanpak in afwachting van Europese regelgeving. In de begeleidende brief die de Minister naar de Tweede Kamer stuurde, schrijft de Minister dat met de bevindingen en aanbevelingen van Empact rekening wordt gehouden bij het bepalen van het vervolg.
Lees meer op de website van de Tweede Kamer: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2024Z20520&did=2024D48387