Het concept van due diligence – in het Nederlands te vertalen naar gepaste zorgvuldigheid – speelt een sleutelrol in een flink aantal Europese milieu- en duurzaamheidswetten (zoals de CSRD en de CSDDD) die de afgelopen jaren zijn aangenomen. Wanneer je als bedrijf dus wilt voldoen aan de nieuwe richtlijnen (of beter nog: echte impact wilt maken en de wetten als springplank wilt gebruiken), is een goed begrip van due diligence in de context van duurzaamheid een absolute voorwaarde. Daarom hebben we hier bij Empact een white paper over geschreven, met focus de CSRD en de CSDDD. In dit blogartikel bespreken we kort de inhoud ervan.
Due diligence in de context van duurzaamheid
Het principe van due diligence kent zijn oorsprong in de financiële accountancycontext. Wanneer je als onderneming een acquisitie doet van een ander bedrijf of een bedrijfsonderdeel, dan is het van het grootste belang om zorgvuldig en gestructureerd onderzoek te doen naar wat je aankoopt om de waarde ervan te bepalen. Je wilt bijvoorbeeld weten of een bedrijf schulden heeft, wat de winstgevendheid is van onderdelen en hoe het ervoor staat met het onderhoud van onroerend goed.
In de context van duurzaamheid (en ESG in het algemeen) heeft de Europese wetgever ervoor gekozen om bedrijven op dezelfde manier hun ESG-prestaties en die van hun waardeketen in kaart te laten brengen en hiernaar te handelen. Van bedrijven wordt dus niet verwacht dat hun waardeketen perfect duurzaam en maatschappelijk verantwoord in elkaar steekt. Dit is (voor nu) niet realistisch. Wel wordt van hen verwacht dat ze volgens richtlijnen processen gebruiken om risico’s en prestaties op het gebied van ecologische, sociale en bestuurlijke kwesties te monitoren (en afhankelijk van de wet ook te verbeteren): een due-diligence-proces. De gedachte hierachter is dat zo’n proces automatisch leidt tot duurzamere en meer verantwoorde bedrijfsvoering bij grote bedrijven, en dus tot een betere wereld.
UNGP’s en OESO-richtlijnen als leidraad
Als het gaat om due diligence in de context van ESG gelden zowel de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (kortweg UNGP’s) als de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen (kortweg OESO-richtlijnen) als de leidende richtlijnen. Deze richtlijnen vormen de basis voor de eerder genoemde EU-wetten die due diligence vereisen.
Onderstaande afbeelding visualiseert de zes stappen die de OESO-richtlijnen voorschrijven aan bedrijven:
Europese duurzaamheidswetten waarin due diligence centraal staat
Onder meer in de volgende EU-wetten speelt due diligence een grote rol:
- Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
- Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)
- EU Deforestation Regulation (EUDR)
- EU Timber Regulation
- EU Conflict Minerals Regulation
- EU Forced Labour Regulation
- EU Batteries Regulation
Due diligence in de CSRD
Grote bedrijven zijn inmiddels bekend met het due-diligence-proces in de context van de CSRD, aangezien zij vanaf dit boekjaar moeten rapporteren volgens de richtlijnen van de CSRD. De CSRD, waarin de R staat voor ‘Reporting’, dicteert transparantie in verslaglegging. En specifiek met betrekking tot due diligence worden bedrijven geacht uit te leggen of zij een due-diligence-proces hebben ingesteld en zo ja, hoe dit proces eruitziet.
Belangrijk hier is dus dat de CSRD alleen voorschrijft dat er gerapporteerd dient te worden over hoe due diligence in een onderneming wordt uitgevoerd. Hoe dit proces verder wordt vormgegeven is in de context van compliance met de CSRD irrelevant. In de praktijk betekent dit uiteraard niet dat de ontwikkeling en uitvoering van due-diligence-processen op de lange baan kan worden geschoven: stakeholders als wetgevers, geldverstrekkers en klanten zullen meelezen en geen genoegen nemen met vage beloftes.
Concreet wordt van bedrijven verwacht dat zij uitleggen hoe ze de vijf kernelementen van een due-diligence-proces, zoals omschreven in de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), in hun bedrijfsvoering hebben geïmplementeerd. In onderstaande afbeelding zie je hoe deze kernelementen zich verhouden tot de OESO-richtlijnen op dit gebied.
Due diligence in de CSDDD
Naast het feit dat stakeholders CSRD-duurzaamheidsrapportages goed zullen doorlezen, is er nog een reden om niet te wachten met het ontwikkelen van zorgvuldigheidsprocessen op het gebied van ESG: de CSDDD. Hierin staan de eerste en tweede D’s niet voor niets voor due diligence. De CSDDD stelt due diligence op het gebied van ESG namelijk verplicht en gaat daarmee dus een stap verder dan de CSRD. Bedrijven die nu al stappen gemaakt hebben op dit gebied, zullen daardoor minder moeite ondervinden met het voldoen aan de eisen die de CSDDD stelt.
Naast het stellen van harde eisen aan de due-diligence-aanpak van bedrijven, is het proces van due diligence binnen de context van de CSDDD ook uitgebreider dan binnen die van de CSRD. Daar waar de CSRD vijf kernelementen specificeert, eist de CSDDD dat het due-diligence-proces van een bedrijf voldoet aan acht voorwaarden. Hoe deze voorwaarden zich verhouden tot de OESO-richtlijnen, zie je in onderstaand schema:
Samengevat vraagt de CSDDD dus van bedrijven dat ze op het gebied van due diligence niet alleen rapporteren en mitigeren volgens vastgestelde standaarden, maar ook dat ze actie ondernemen wanneer er misstanden worden ontdekt in de keten en dat ze anderen op een toegankelijke manier in staat stellen klachten te uiten.
Waar het in onze ogen echter om gaat, is dat organisaties een volwassen due-diligence-aanpak ontwikkelen en uitvoeren. Of die nu vijf stappen heeft, voldoet aan acht voorwaarden of bestaat uit tien richtlijnen, due diligence moet leiden tot een betere bedrijfsvoering en daarmee het realiseren van echte impact. Want met alleen formulieren invullen gaan we er niet komen.
Lees meer in ons nieuwe white paper
Wil je meer weten over dit onderwerp en/of wil je weten welke eisen de CSRD, de CSDDD en andere Europese duurzaamheidswetten stellen aan het due-diligence-proces van jouw onderneming? Download dan hier ons white paper Due diligence op duurzaamheid in de context van EU-wetgeving. Hierin is tevens een vijfstappenplan opgenomen om inzicht te krijgen in de reikwijdte en kwaliteit van de bestaande due-diligence-processen binnen jouw organisatie.