Gaat Corona leiden tot gedragsverandering? In mijn vorige artikel gebruikte ik het gedragsmodel van Fogg om te laten zien dat gedrag niet zo eenvoudig te veranderen is. Maar wat als het ons wel lukt? Hoe ziet Nederland er dan over 2-3 jaar uit? Welke plannen zijn werkelijkheid geworden? Hoe meten we succes? En wat is het effect op de economie en het milieu? Welke rol speelt technologie?
Om dit te duiden heb ik, naar voorbeeld van de https://www.futuresociety.nl/, twee positief in gestoken scenario’s gemaakt. Scenario’s die dezelfde hoofdpersoon hebben, die hetzelfde meemaakt, maar dan wel met een fundamenteel ander uitgangspositie. Misschien wel vrouwelijk versus mannelijk.
- Post-Corona Scenario 1: Welzijn en klimaat. Dit scenario gaat over de radicale verandering en het gestegen welvaartsniveau van Nederland. Het klimaatprobleem is opgelost.
- Post-Corona Scenario 2: Welvaart en klimaat. Dit scenario gaat over de economische verandering en de invoering van een gezonde groene economie.
Ik ben heel benieuwd welk scenario jou het meeste aanspreekt en waarom?
Post-Corona Scenario 1: Welzijn en klimaat
December 2022
Het wordt nooit meer zoals het was”, Layla herhaalt in zichzelf de woorden van premier Kaag. Corona heeft voorgoed de wereld veranderd, daar is ze bijna 3 jaar na de eerste ziektemeldingen wel achter. Maar nooit had ze het vermoeden dat de evolutie een revolutie werd. Op zoveel verschillende vlakken.
Overal zag je het gebeuren, steeds meer vrouwen in sleutelposities. In het bedrijfsleven en bij de overheid. Mooiste voorbeeld is toch wel de 6-partijen coalitie in Nederland onder leiding van Sigrid Kaag. Maar ook bij het grootste bedrijf van Nederland, Shell, werd een vrouw de grote baas. Onder haar leiding lijkt Shell de grootste duurzame energie leverancier van Europa te worden in 2030. Wat een revolutie. Ziekenhuizen, pensioenfondsen, winkelketens, overal wordt vrouwelijk leiderschap zichtbaar. En het meest interessante is de sturing op welzijn in plaats van welvaart. “Wat is de toegevoegde waarde van de onderneming voor de maatschappij”?, is nu een belangrijke vraag op veel aandeelhoudersvergaderingen, naast de vraag over het creëren van aandeelhouderswaarde.
“Nog 5 minuten!” Een stem schudt Layla wakker uit haar dagdroom. “Focus Layla”, zegt ze tegen zichzelf, “je moet zo op”. Snel scrolt ze door haar aantekeningen, de kernboodschap is duidelijk: dankzij het welzijnsdenken zal de wereld nooit meer zo worden als het was: het klimaat is gered. Dan is het zover. Met een zelfverzekerde tred loopt ze door de studio en gaan zitten aan de tafel van Jinek. Nog even hallo zwaaien, want het schudden van handen is al een jaar geleden afgeschaft, een paar keer diep ademhalen en dan is het zover. “…en aan tafel vandaag zit Layla Baker, klimaatonderzoekster en schrijfster van het boek: The Carbon Saving Virus, over de gevolgen van Corona op klimaatverandering”, begint de presentatrice. “Ik heb uw boek gelezen en was verbijsterd over de conclusie; het klimaatprobleem wordt vanzelf opgelost…Hoe zit dit?”.
“De cijfers, alhoewel nog pril, lijken dit te laten zien. Ten eerste zagen we in 2020 een enorme daling van de uitstoot van broeikasgassen, maar ook fijnstof en stikstof, met name door de reductie uit de sectoren transport en industrie. Wereldwijd hebben we het hier over een reductie van 50% ten opzichte van een jaar daarvoor. Dit heeft alles te maken met de lockdowns. Het interessantste gebeurde half 2020, de lockdowns waren inmiddels deels opgeheven, maar de stijging in de uitstoot van broeikassen steeg nauwelijks. De belangrijkste oorzaak was het veranderende gedrag van mensen. Het lijkt we alsof wij allemaal de beperking van onze levens zijn gaan waarderen. De vraag naar consumeren van goederen en de vraag naar vermaak daalde sterk, de vraag naar echte beleving zoals samenzijn steeg juist. Ik geef vier voorbeelden:
- Door de Corona crisis is er eindelijk acceptatie van tech-oplossingen gekomen die klimaatvriendelijk zijn. Neem thuiswerken. We hebben gezien dat dit ook echt werkt. Medewerker zijn gelukkiger, ervaren minder stress, zijn productiever. En met een gemiddelde CO2 reductie van 25% ook echt een klimaatvriendelijke manier van werken. Nu kinderen weer naar school gaan, neemt ook de ruimte toe om van thuiswerken de standaard te maken.
- En dat zie je terug op de weg. Er zijn geen files meer. Dat is echt iets van pre-Corona. Er is ruimte gekomen voor producttransport, maar ook daar zie je minder transport bewegingen omdat de behoefte om maar te blijven consumeren ook substantieel minder is geworden. Ook in de lucht is het veel minder druk, deze cijfers werden niet meegenomen in de nationale CO2 uitstoot, maar een halvering van het aantal vliegbewegingen heeft per direct voor een veel schonere lucht gezorgd. En dat heeft niet alleen een positief effect op de CO@ reductie, maar ook op bijvoorbeeld de hoeveelheid fijnstof in de lucht.
- Interessant is ook de afhankelijkheid die wij hadden van ‘goedkope’ productie in lage loonlanden. We zien dat een veel groter deel van de beroepsbevolking, eerst werkzaam in de transport & logistiek, nu lokaal productiebedrijven zijn gestart. Dankzij het MKB-fonds van de overheid zijn er meer dan een miljoen banen gecreëerd voor werk dat voorheen elders werd gedaan. Werk waar mensen trots op zijn, vakmanschap en ambacht worden weer gewaardeerd. Lokale productie lijkt niet direct tot nationale CO2 reductie, maar wel tot globale CO2 reductie en dat is wat er nodig is.
- En als laatste de energie transitie. Er is minder energie nodig, dat lijkt direct tot een lagere CO2 uitstoot. Maar het draagvlak onder de bevolking voor een gezond leven is enorm gestegen. En daar passen geen fossiele brandstoffen meer bij. De lokale energie opwekking bezig met een enorme inhaalslag. De vraag naar windmolens, zonnepanelen, groene waterstof en batterijen, is zo hoog dat er overal in Nederland nieuwe bedrijven zijn gestart om hierop in te springen.
“We hebben het hier dus over een groene revolutie, ingang gezet door de Corona crisis”, concludeert Eva Jinek. “Precies”, vult Layla aan: “Een revolutie die doorzet naar een evolutie dankzij de draagvlak onder de bevolking en de groei van het besef, welvaart is echt ondergeschikt aan welzijn. En met de introductie van de nieuwe welzijnsmonitor, die het BNP (Bruto Nationaal Product) als belangrijkste indicator heeft vervangen, verwacht ik dat we als land, als Europa en uiteindelijk ook als wereld veel beter sturing kunnen gaan geven aan een, op de waarde van welzijn gebaseerde maatschappij”. Het interview bij Jinek loopt uit. Op live TV wordt er bijna een uur lang stilgestaan bij de klimaat effecten van de post-Corona tijdperk. “Het wordt nooit meer zoals het was”, “nee”, denkt Layla, “het wordt veel beter”.
Post-Corona Scenario 2: Welvaart en klimaat
December 2022
“Het is weer zoals het was”, Layla herhaalt in zichzelf de woorden van premier Rutte. Corona heeft de wereld in een flinke crisis gestort, maar we zijn die weer te boven gekomen. “Gelukkig weer terug bij af”, denkt ze, met de veranderingen op het gebied van milieu die we nodig hadden. De Corona crisis had veel langer kunnen duren maar door krachtig overheidsoptreden hebben we alle symptomen bestreden.
Tijdens het Corona tijdperk zag je het overal gebeuren, er werd een gevoel van een grote crisis gecreëerd en er ontstond onzekerheid. En door die onzekerheid werd het draagvlak onder de bevolking voor radicale veranderingen ineens groot. Er staan sterke mannen aan het roer van Nederland, die zagen dat het nodig was. Door veel geld in de economie te pompen kwamen er hele goede resultaten. Het Rutte-Plan is een groot succes, de vrije val in het aantal faillissementen is gestopt en er is veel werkgelegenheid gecreëerd. Er is ook veel meer overheidscontrole. Vaak met behulp van apps, big-data en kunstmatige intelligentie, wordt er gecontroleerd op het gebied van gezondheid, maar ook op de besteding van overheidssubsidies en het betalen van belastingen zoals de nieuw ingevoerde CO2-belasting.
“Nog 5 minuten!” Een stem schudt Layla wakker uit haar dagdroom. “Focus Lalya”, zegt ze tegen zichzelf, “je moet zo op”. Snel scrolt ze door haar aantekeningen, de kernboodschap is duidelijk: dankzij het welvaartsdenken is de wereld weer zoals het was maar dan met een groene insteek. Dan is het zover. Met een zelfverzekerde tred loopt ze door de studio en gaan zitten aan de tafel van Jinek. Nog even het schudden van handen om contact met iedereen te maken en dan is het zover. “…en aan tafel vandaag zit Layla Baker, klimaatonderzoekster en schrijfster van het boek: The Carbon Saving Virus, over de gevolgen van Corona op klimaatverandering”, begint de presentatrice. “Ik heb uw boek gelezen en was verbijsterd over de conclusie; het klimaatprobleem is in 2050 opgelost…Hoe zit dit?”.
“De cijfers, alhoewel nog pril, lijken dit te laten zien. Ten eerste zagen we in 2020 een enorme daling van de uitstoot van broeikasgassen, maar ook fijnstof en stikstof, met name door de reductie uit de sectoren transport en industrie. Wereldwijd hebben we het hier over een reductie van 35% ten opzichte van een jaar daarvoor. Dit heeft alles te maken met de lockdowns. Toen het normale leven langzaam aan weer begon, waren mensen veel bewuster aan het leven. Dat is de belangrijkste oorzaak van het veranderende gedrag van mensen. Het lijkt we alsof wij allemaal de beperking van onze levens zijn gaan waarderen. De vraag naar goederen en vermaakt steeg gelukkig weer en onze economie begon weer te draaien. Maar nu wel met een groen randje. Ik geef vier voorbeelden:
- Door de Corona crisis is er eindelijk acceptatie van tech-oplossingen gekomen die klimaatvriendelijk zijn. Neem thuiswerken. We hebben gezien dat dit ook echt werkt. Medewerker zijn gelukkiger, ervaren minder stress, zijn productiever. En met een gemiddelde CO2 reductie van 25% ook echt een klimaatvriendelijke manier van werken. Nu kinderen weer naar school gaan, neemt ook de ruimte toe om van thuiswerken de standaard te maken.
- En dat ze je terug op de weg. Er zijn 50% minder files. Dat is echt iets van pre-Corona. Er is ruimte gekomen voor transport dat onze land als handelsnatie alleen maar ten goede is gekomen. De introductie van de 100 km als maximum snelheid heeft hierbij enorm geholpen, net als de invoering van een CO2-belasting op vervuilende producten. Die belasting heeft het Rutte-Plan gefinancierd en hierdoor snijdt het mes dus aan 2 kanten.
- Interessant is ook de afhankelijkheid die wij hadden van ‘goedkope’ productie in lage loonlanden. We zien dat een veel groter deel van de beroepsbevolking, eerst werkzaam in de transport & logistiek, nu lokaal productiebedrijven zijn gestart. Dankzij het Rutte-Plan van de overheid zijn er meer dan een miljoen banen gecreëerd voor werk dat voorheen elders werd gedaan. Werk waar mensen trots op zijn, vakmanschap en ambacht worden weer gewaardeerd. Lokale productie lijkt niet direct tot nationale CO2 reductie, maar wel tot globale CO2 reductie en dat is wat er nodig is.
- En als laatste de energie transitie. Het draagvlak onder de bevolking voor een gezond leven is enorm gestegen. En door de CO2 belasting is grijze stroom en fossiele brandstoffen bijna verdubbeld in prijs. De lokale energie opwekking bezig met een enorme inhaalslag. De vraag naar windmolens, zonnepanelen, groene waterstof en batterijen, is zo hoog dat er overal in Nederland nieuwe bedrijven zijn gestart om hierop in te springen.
“We hebben het hier dus over een groene evolutie, ingang gezet door de Corona crisis”, concludeert Eva Jinek. “Precies”, vult Layla aan: “Een evolutie dankzij de draagvlak onder de bevolking en de groei van het besef hoe waardevol een gezonder wereld is, heeft geleid tot een structurele reductie van CO2-uitstoot. De groei van het Bruto Nationaal Product (BNP) gaat hand in hand met CO2 reductie, iets wat in een pre-Corona tijdperk voor onmogelijk werd gehouden. Het interview bij Jinek loopt uit. Op live TV wordt er bijna een uur lang stilgestaan bij de klimaat effecten van de post-Corona tijdperk. “Het is weer zoals het was, “nee”, denkt Layla, “het wordt veel beter”.
