Wil jouw bedrijf de CO2-voetafdruk verkleinen? Of wellicht zelfs CO2-neutraal worden? Dan moet je om te beginnen weten waar je staat. Oftewel: de CO2-uitstoot van je bedrijf meten. Veel bedrijven worstelen hiermee. Want waar beginnen we? En hoe meet je eigenlijk de totale hoeveelheid CO2 die een bedrijf veroorzaakt?
Het korte antwoord: gewoon beginnen. Verduurzamen is geen kwestie van denken, maar van doen. En het is echt makkelijker dan je denkt. In dit artikel geven we je handvaten om stapsgewijs de carbon footprint van je bedrijf te bepalen én te verkleinen.
CO2-voetafdruk berekenen: drie scopes
Om te beginnen moet je weten dat het wereldwijd erkende Greenhouse Gas Protocol een drietal niveaus, oftewel ‘scopes’, onderscheidt waarop een bedrijf CO2 uitstoot:
- Scope 1: directe CO2-uitstoot door bronnen in de organisatie, zoals in gebouwen, fabrieken en voertuigen. Denk aan de verbranding van gas om een pand te verwarmen.
- Scope 2: indirecte CO2-uitstoot door ingekochte elektriciteit of warmte. Denk aan de CO2 die vrijkomt bij de opwekking van de elektriciteit die jullie verbruiken.
- Scope 3: indirecte uitstoot van CO2 door bedrijfsactiviteiten van andere organisaties waar je mee samenwerkt. Denk aan leveranciers, afvalverwerkers en investeerders.
In dit artikel beperken we ons tot het berekenen van de uitstoot in scope 1 en 2. Je uitstoot in scope 1 en 2 is vrij eenvoudig te berekenen, en ook het meest eenvoudig om te reduceren. Begin hier dus mee. Overigens wil dit niet zeggen dat scope 3 onbelangrijk is. Gemiddeld ligt 80% van de CO2-uitstoot die nodig is om een product te leveren in de waardeketen van een organisatie. In sectoren als retail en de bouw is hier juist de meeste winst te behalen! Lees ons uitgebreide artikel over hoe je scope 3 emissies in kaart brengt om de volgende stap te zetten in je CO2-meting.
In 6 stappen je CO2-footprint in kaart brengen
Het meten van je CO2-voetafdruk doe je systematisch in 6 praktische stappen. Van het vaststellen van je uitstootbronnen tot het rapporteren van resultaten en het identificeren van verbeterkansen. Volg deze aanpak en je hebt binnen enkele weken een heldere baseline van je bedrijf.
Stap 1. Bronnen van uitstoot vaststellen
De eerste stap bij het berekenen van de totale uitstoot is het vaststellen van de CO2-bronnen. Dit verschilt per sector en is natuurlijk afhankelijk van bedrijfsprocessen. Bij fabrieken is de CO2-uitstoot vaak al vastgelegd in een emissieplan. Voor kantoren en winkels moet gedacht worden aan het verbruik van gas en elektriciteit voor het bedrijfspand, brandstof voor auto’s en andere voertuigen, en koelmiddelen voor airco’s.
Bronnen per sector:
- Kantoororganisaties: energieverbruik van gebouwen en lease-auto’s
- Retailbedrijven: koeling en transport van goederen
- Productiebedrijven: proces-energie en materiaalverbruik
Stap 2. Verbruiksdata vinden
Vervolgens ga je per CO2-bron na hoeveel je ervan verbruikt. Dit is meestal de lastigste stap. Vaak is het bij organisaties wel bekend hoeveel euro er wordt uitgeven aan verwarming en brandstof, maar hoeveel kubieke meters gas en hoeveel liter benzine daarachter schuilgaat is lastiger.
De beste databronnen zijn:
- Energiefacturen (voor exacte m³ gas en kWh elektriciteit)
- Tankkaartdata voor voertuigen
- Leveranciersfacturen voor productieprocessen
Als facilitair manager en finance-afdeling samenwerken, komt deze data meestal wel boven water. Een praktische tip: start met de grootste kostenposten, want daar zit vaak 80% van je totale uitstoot.
Stap 3. Inschatting maken van missende data
Vooral de eerste keer zal het krijgen van een compleet overzicht van alle data lastig zijn. In dat geval kan er een inschatting gemaakt worden van missende data. Wanneer je het verbruik van de verwarmingsinstallatie bijvoorbeeld niet precies kent, kun je standaardgegevens over het verbruik per vierkante meter kantoor gebruiken. Hetzelfde geldt voor de uitstoot van auto’s: die kan geschat worden met behulp van de gemiddelde CO2-uitstoot per kilometer.
Betrouwbare schattingen voor Nederlandse organisaties:
- Kantoorpanden: 15-25 m³ gas per m² per jaar en 50-150 kWh elektriciteit per m²
- Transport: 0,18 kg CO2 per km voor benzine-auto’s en 0,16 kg CO2 per km voor diesel
- Voor Nederlandse kantoorpanden kun je ook rekening houden met duurzame bouwrichtlijnen die het energieverbruik beïnvloeden. Streef naar minimaal 90% van je totale uitstoot in kaart – dat is nauwkeurig genoeg voor een goede baseline.
Stap 4. CO2-uitstoot berekenen op basis van data
Op basis van de verbruikersdata kun je nu de CO2-uitstoot berekenen per bron. Door dit eventueel aan te vullen met geschatte data en vervolgens op te tellen, kom je uit op de totale CO2-uitstoot van het bedrijf in scope 1 en 2. Voor het berekenen van de CO2-uitstoot gebruik je websites als CO2emissiefactoren.nl waar je voor een groot aantal uitstootbronnen nauwkeurige verbruikscijfers per eenheid vindt. Ook de calculatietools van milieubarometer.nl, klimaatplein.com en carbonmanager.nl zijn hiervoor handige hulpmiddelen.
De formule voor de berekening CO2 is eenvoudig: Verbruik × Emissiefactor = CO2-uitstoot.
Nederlandse emissiefactoren 2025:
- Aardgas: 1,884 kg CO2/m³
- Elektriciteit: 0,372 kg CO2/kWh
- Benzine: 2,28 kg CO2/liter
- Diesel: 2,67 kg CO2/liter
Rekenvoorbeeld scope 1 en 2:
- Gasverbruik: 25.000 m³ × 1,884 = 47,1 ton CO2
- Elektriciteit: 80.000 kWh × 0,372 = 29,8 ton CO2
- Lease-auto’s: 40.000 km × 0,18 = 7,2 ton CO2
Totaal scope 1+2: 84,1 ton CO2
Stap 5. Meten en rapporteren
Alle gevonden data kunnen nu worden vastgelegd en gevisualiseerd in een rapport. Op die manier heb je een tastbaar en overzichtelijk document met daarin je CO2-voetafdruk dat zowel voor interne als externe communicatie van pas komt. Door de CO2-uitstoot van het bedrijf in verhouding tot het aantal fte of de jaaromzet in het rapport op te nemen, krijg je een goed referentiepunt voor de toekomst.
Een goed rapport bevat minimaal:
- Executive summary met kerngetallen
- Gebruikte methodologie
- Resultaten in absolute cijfers en per FTE of omzet
- Vergelijking met sectorgemiddelden waar mogelijk
- Duidelijke visualisaties die laten zien waar de grootste uitstoot vandaan komt
Het is daarnaast ook mogelijk dit rapport extern te laten certificeren door een erkende ISO 14064 certificeringsinstelling. Hiervoor is het overigens nodig dat je rapporteert volgens de kwaliteitsrichtlijnen van ISO 14064. Niet verplicht voor kleine bedrijven, maar het maakt je rapport wel geloofwaardiger en overtuigender!
Stap 6. Kansen spotten en aan de slag met verduurzamen!
Het rapport met daarin een gedetailleerde beschrijving van jullie CO2-uitstoot biedt een goede basis om te starten met waar het eigenlijk om draait: het verkleinen van jullie carbon footprint. Om kansen te spotten kun je bijvoorbeeld jullie CO2-uitstoot per onderdeel vergelijken met sectorgenoten. Blijkt dat je slecht scoort op een bepaald onderdeel en kun je dit makkelijk verbeteren? Begin dan met het plukken van deze laaghangende vruchten.
Quick wins zijn:
- Ledverlichting: 50-70% reductie van elektriciteitsverbruik voor verlichting
- Slimme thermostaten: 10-15% gasreductie
- Groene energie inkoop: 100% scope 2 reductie
- Hybride leaseauto’s: 30-50% transportemissies
Ook kun je eens kijken naar de CO2-prestatieladder. Hier vind je een aantal standaardstappen waar iedere organisatie vrijwel direct mee aan de slag kan.
Veelgestelde vragen
Hoe vaak moet je CO2-uitstoot meten?
Minimaal jaarlijks voor trend-monitoring en CSRD-compliance. Grote organisaties doen dit vaak kwartaal- of maandelijks voor operationele sturing.
Wat als we geen perfecte data hebben?
Start met wat je hebt. Schattingen op basis van betrouwbare bronnen zijn beter dan helemaal niet meten. Je kunt de datakwaliteit gaandeweg verbeteren.
Moeten we scope 3 ook meteen meten?
Nee, begin met scope 1 en 2. Deze zijn eenvoudiger te meten en direct beïnvloedbaar. Voor het CO2 footprint berekenen van je bedrijf behandelen we scope 3 uitgebreid in ons artikel over hoe je scope 3 emissies in kaart brengt. Daar leer je hoe je de volledige waardeketen-analyse uitvoert, inclusief upstream en downstream emissies.
Hoe verhouden we ons tot concurrenten?
Benchmark via branche-organisaties of sector-rapportages. Voor dienstverleners en kantoororganisaties varieert de CO2-uitstoot enorm, afhankelijk van factoren zoals mobiliteit en vliegreizen. Volgens onderzoek van Climate Neutral Group bij 250 dienstverlenende organisaties hebben handels- en dienstorganisaties gemiddeld tussen 1-10 ton CO2 per FTE:
- 1 ton CO2 per FTE: lokaal actieve organisaties met weinig reizen en mobiliteit.
- 3 ton CO2 per FTE: bedrijven met veel automobiliteit maar beperkt vliegverkeer.
- 10 ton CO2 per FTE: internationale organisaties met regelmatige vliegreizen.
Van meten naar impact maken
Meten is pas het begin. De echte impact zit in het opstellen van een reductieplan, het integreren van CO2-doelen in je bedrijfsstrategie en het betrekken van je waardeketen. In vervolgartikelen behandelen we klimaat, scope 3-emissies, CO2-reductiestrategieën en klimaattransitieplannen.
Hulp nodig bij het meten van de CO2-uitstoot van jullie bedrijf en het optimaliseren van bedrijfsprocessen op het gebied van ESG? Lees hier meer over hoe Empact jullie organisatie kan helpen of neem direct vrijblijvend contact op voor een gratis intake gesprek.