Elf bedrijven ontvingen onlangs ruim €700 miljoen subsidie voor waterstofprojecten met een totale capaciteit van 602 megawatt. Tegelijkertijd kondigde Tata Steel aan voor 2030 groen staal te produceren met waterstoftechnologie. Dat is tien jaar eerder dan gepland.
Deze investeringen suggereren dat waterstof dé oplossing is voor verduurzaming. Maar de realiteit is genuanceerder. Waterstof moet altijd eerst geproduceerd worden, wat leidt tot CO2-uitstoot of aanzienlijk energieverlies. Bovendien zijn de productiekosten van groene waterstof recent gestegen door hogere investerings- en netwerkkosten.
Wanneer is waterstof dan wel de juiste keuze voor jouw organisatie? En wanneer kun je beter kiezen voor andere oplossingen om je klimaatambities te bereiken?
Wanneer waterstof essentieel wordt
Het verhaal van waterstof begint met een realistische analyse. Groene waterstof blijft de komende jaren beperkt beschikbaar en relatief duur. Deze schaarste maakt het cruciaal om waterstof strategisch in te zetten. Dus vooral in sectoren waar geen betere duurzame alternatieven voorhanden zijn.
Moeilijk te verduurzamen sectoren
Voor de staalindustrie en chemische sector is waterstof vaak de enige realistische optie. Deze industrieën hebben extreem hoge temperaturen nodig die elektrificatie simpelweg niet kan leveren. Hetzelfde geldt voor zwaar transport over lange afstanden, waar batterijen geen praktische oplossing bieden.
Realistische verwachtingen
Zelfs in sectoren waar waterstof de meest logische keuze is, blijven er significante uitdagingen. De belangrijkste obstakels voor een grote doorbraak zijn beperkte beschikbaarheid van groene waterstof, ontoereikende infrastructuur, complexe transportlogistiek en hoge kosten. Vooral de kosten vormen een drempel, mede doordat elk onderdeel van de keten moet voldoen aan strenge certificatie-eisen.
Praktische overwegingen voor je organisatie
Analyseer je specifieke situatie
Begin met een eerlijke analyse van je bedrijfsprocessen. Heb je processen die moeilijk te elektrificeren zijn? Zijn er voor jouw toepassing al bewezen alternatieven beschikbaar? De kosten kunnen een belangrijke factor zijn: waterstofauto’s zijn bijvoorbeeld nog steeds duurder dan reguliere auto’s en zelfs elektrische auto’s, met modellen die beginnen rond de €65.000.
Timing en infrastructuur
De ontwikkeling van waterstofinfrastructuur loopt niet altijd volgens planning. Het landelijk waterstofnetwerk heeft vertraging opgelopen en er bestaat onzekerheid over de beschikbaarheid van voldoende hernieuwbare elektriciteit voor groene waterstofproductie. Het landelijke transportnetwerk wordt naar verwachting pas vanaf 2030-2032 beschikbaar bij grote industriegebieden. Plan daarom flexibel en ontwikkel scenario’s voor verschillende tijdslijnen.
Het Tata Steel-voorbeeld: pionier of risico?
Tata Steel stapt over van traditionele hoogovens naar moderne waterstoftorens met DRI-technologie. Dit ambitieuze project kost 65 miljoen euro, waarbij een elektrolyser van 100 megawatt jaarlijks 15.000 ton waterstof gaat produceren. Interessant is dat het bedrijf parallel samenwerkt met ECOLOG aan waterstofimport uit Noorwegen. Dit ‘wedden op twee paarden’ laat zien dat Tata Steel verwacht dat lokale productie alleen waarschijnlijk niet voldoende zal zijn om aan de vraag te voldoen.
Drie realistische implementatiestrategieën
Incrementele transitie (van grijs naar blauw naar groen)
Voor bedrijven die al waterstof gebruiken, is een stapsgewijze transitie vaak het meest realistisch. Blauwe waterstof (met CO2-afvang) kost €2 tot €3 per kilo bij normale gasprijzen: aanzienlijk goedkoper dan groene waterstof. Het is belangrijk te beseffen dat blauwe waterstof nog steeds op fossiele brandstoffen gebaseerd is en daarom geen eindoplossing biedt. Wel dient het als praktische tussenstap terwijl de markt voor groene waterstof zich ontwikkelt.
Directe vergroening
Groene waterstof via elektrolyse is de schoonste optie, maar de kosten zijn fors. TNO berekende recent een kostprijs van €12 tot €14 per kilo. Dat is dus ongeveer vijf keer duurder dan grijze waterstof. De investeringskosten voor een 100 MW installatie zijn gestegen naar ruim €3.000 per kilowatt.
Voor bedrijven die deze route willen verkennen, biedt de OWE-subsidie een combinatie van investerings- en exploitatiesubsidie voor installaties vanaf 0,5 MW. Het kabinet reserveerde €1 miljard voor elektrolyseprojecten in 2024, met nog eens €3,9 miljard voor de jaren daarna. Voor haalbaarheidsstudies is er de TSE-regeling met subsidie tot €4 miljoen.
Import en partnerships
Gezien de hoge kosten van binnenlandse productie, werkt Nederland aan importroutes met landen waar groene waterstof goedkoper geproduceerd kan worden. CE Delft berekende dat Nederland in 2050 tussen de 40 en 70 procent van zijn waterstofbehoefte moet importeren.
Nederland heeft samenwerkingsovereenkomsten met landen als Noorwegen, Chili, Namibië en nog elf andere landen. Via het Duitse H2Global-initiatief investeren beide landen elk €300 miljoen in langetermijncontracten met producenten wereldwijd. De eerste leveringen worden vanaf 2028 verwacht, al zijn de importkosten tot 2030 waarschijnlijk nog hoger dan binnenlandse productie.
Integratie in je ESG-strategie: realistisch en doelgericht
Waterstof moet geen geïsoleerd prestigeproject worden, maar een weloverwogen onderdeel van je bredere ESG-strategie. In je CSRD-rapportage kun je waterstof positioneren als element van je klimaattransitieplan. Maar uiteraard wel alleen wanneer het aantoonbaar bijdraagt aan je reductiedoelen en past binnen je mogelijkheden.
Certificering en rapportage
Bedrijven die waterstof produceren kunnen hun product certificeren als RFNBO (Renewable Fuels of Non-Biological Origin) om te voldoen aan Europese richtlijnen. Deze certificering vereist gedegen voorbereiding, uitgebreide documentatie en continue monitoring van de productieketen.
KPI’s die ertoe doen
Definieer concrete, meetbare indicatoren die de werkelijke impact van je waterstofstrategie weergeven. Denk aan: het percentage groene versus grijze waterstof in je energiemix, de daadwerkelijke CO2-reductie per geïnvesteerde euro, en de operationele beschikbaarheid van je waterstofinstallaties. Deze metrics helpen je om verder te kijken dan de hype en de werkelijke voortgang te monitoren.
Waterstof: veelbelovend maar niet voor iedereen
Waterstof wordt vaak gepresenteerd als dé oplossing voor de energietransitie, maar de werkelijkheid is genuanceerder. De Europese Commissie verwacht dat waterstof 24 procent van de wereldwijde energievraag in 2050 kan dekken. Dat is een aanzienlijk aandeel, maar 76 procent moet dus uit andere technologieën komen.
Voor bedrijven in moeilijk te verduurzamen sectoren kan waterstof de ontbrekende schakel zijn naar klimaatneutraliteit. Voor andere organisaties zijn er vaak betere, meer kosteneffectieve alternatieven. Een overhaaste investering in waterstof kan betekenen dat je schaarse resources niet optimaal inzet.
De vraag is dus niet of waterstof een gamechanger is, maar of het dé gamechanger is voor jouw specifieke situatie. Empact helpt je bij een objectieve analyse van je mogelijkheden. Dit doen we zonder vooringenomenheid, met focus op wat werkelijk impact maakt voor jouw organisatie. Neem contact op om te ontdekken welke strategie het beste past bij jouw klimaatambities.