Biodiversiteit en ecosystemen

Van verlies naar herstel: hoe organisaties hun afhankelijkheid van natuur omzetten in strategisch voordeel

De biodiversiteit staat onder enorme druk. En Nederland scoort het slechtst van alle EU-lidstaten met nog 15% van de oorspronkelijke biodiversiteit die over is. Dit is een groot probleem waar oplossingen voor nodig zijn. Tegelijkertijd biedt dit kansen voor ondernemingen. Organisaties die de relatie met ecosystemen strategisch benaderen, creëren namelijk nieuwe markten, verminderen risico’s en bouwen veerkracht op voor de toekomst.

Waarom biodiversiteit cruciaal is voor organisaties

Meer dan de helft van het wereldwijde bruto nationaal product hangt af van natuurlijke ecosystemen. En elke euro die je investeert in natuur levert je 8 tot 38 zo veel op. Van bestuiving in de landbouw tot waterzuivering, van klimaatregulatie tot grondstoffen voor farmaceutica: ecosystemen leveren ‘diensten’ die organisaties vaak als vanzelfsprekend beschouwen.

Maar die vanzelfsprekendheid verdwijnt snel. Ongeveer 1 miljoen plant- en diersoorten wereldwijd worden op dit moment met uitsterven bedreigd. De biodiversiteit is de laatste vijftig jaar met maar liefst 73 procent afgenomen. Nederland loopt voorop in deze negatieve ontwikkeling: 90 procent van de natuurlijke habitattypen verkeert in slechte staat.

De drie dimensies van ecosysteemrisico

Voor organisaties vertaalt biodiversiteitsverlies zich in concrete bedrijfsrisico’s die de continuïteit en winstgevendheid direct raken. Deze risico’s zijn in drie categorieën te onderscheiden:

Fysieke risico’s raken de operationele continuïteit direct. Slechte oogsten door biodiversiteitsverlies, productieonderbrekingen door waterschaarste, of verstoring van toeleveringsketens door klimaatextremen.
Transitierisico’s ontstaan door veranderend beleid en regelgeving. De CSRD bijvoorbeeld verplicht grote organisaties tot transparantie over hun natuurimpact. Strengere milieuregels kunnen operationele aanpassingen en investeringen vereisen.
Systeemrisico’s bedreigen hele sectoren wanneer ecosystemen instorten. Voortdurend biodiversiteitsverlies zal leiden tot kantelpunten waarna herstel niet langer haalbaar is.

De LEAP-methode: van risico naar kans

De LEAP-methode van de Taskforce on Nature-related Financial Disclosures (TNFD) biedt een systematische aanpak voor organisaties om hun natuurrisico’s en -kansen volledig in kaart te brengen en zich voor te bereiden op alle scenario’s:

Locate (Localiseren)

Waar vindt de interactie met natuur plaats? In eigen processen, de waardeketen, of bedrijfslocaties in kwetsbare gebieden?

Evaluate (Evalueren)

Welke ecosysteemdiensten gebruikt de organisatie? Denk aan schoon water, bestuiving, klimaatregulatie of biodiversiteit als grondstof.

Assess (Analyseren)

Wat zijn de materiële risico’s en kansen? Hoe kwetsbaar is de organisatie voor biodiversiteitsverlies en waar liggen nieuwe marktmogelijkheden?

Prepare (Voorbereiden)

Ontwikkel strategieën, stel doelen en implementeer maatregelen om risico’s te beheersen en kansen te benutten.

Praktische instrumenten voor ecosysteembeheer

Ecosystem Services Valuation

Veel organisaties missen systematisch inzicht in de kwantitatieve impact van hun investeringen op natuurlijke ecosystemen. Met de Ecosystem Services Valuation Database kunnen organisaties de monetaire waarde van ecosysteemdiensten inzichtelijk maken. Dit helpt bij investeringsbeslissingen en risicoanalyses.

Science-Based Targets for Nature (SBTN)

Net als klimaatdoelen kunnen natuurdoelen wetenschappelijk onderbouwd worden. SBTN biedt methodologieën om concrete doelen te stellen voor biodiversiteitsherstel die aansluiten bij ecologische drempels.

Natuurinclusief ontwerpen

Van groene daken en regenwateropvang tot biodiversiteitsvriendelijke bedrijventerreinen. Organisaties kunnen hun fysieke impact transformeren van bedreiging naar bijdrage aan lokale ecosystemen.

Stap voor stap naar natuurpositief ondernemen

Stap 1: Inventariseer afhankelijkheden

Breng in kaart welke ecosysteemdiensten cruciaal zijn voor je bedrijfsvoering. Water voor productie, bestuiving voor voedselproductie, of natuurlijke grondstoffen voor pharmaceutica. Ook indirecte afhankelijkheden via de waardeketen zijn relevant.

Stap 2: Identificeer hotspots

Waar liggen je bedrijfslocaties ten opzichte van kwetsbare ecosystemen? Gebruik tools zoals de Biodiversity Risk Filter van WWF om locaties te screenen op natuurrisico’s.

Stap 3: Ontwikkel een natuurstrategie

‘Natuur-positief’ denken houdt in dat bedrijven meer teruggeven aan de natuur dan ze wegnemen. Stel concrete doelen voor het verminderen van negatieve impact en het vergroten van positieve bijdragen aan ecosystemen.

Stap 4: Implementeer natuurgebaseerde oplossingen

Investeer in maatregelen die zowel bedrijfsdoelen als natuurherstel dienen. Denk aan natuurlijke waterzuivering, groene infrastructuur, of regeneratieve landbouw in de toeleveringsketen.

Stap 5: Monitor en rapporteer

Meet de voortgang aan de hand van biodiversiteitsindicatoren en deel resultaten transparant. Dit versterkt stakeholdervertrouwen en opent nieuwe kansen.

Van milieulast naar concurrentievoordeel

Organisaties die proactief aan de slag gaan met biodiversiteit, creëren strategische voordelen. Zij lopen voor op regelgeving, verkleinen operationele risico’s en ontwikkelen nieuwe inkomstenbronnen. Door te investeren in biodiversiteit en ecosystemen kunnen bedrijven hun natuurlijke hulpbronnen beschermen, wat hun lange-termijn-voordelen biedt en hun waardeketens veerkrachtiger maakt.

Van toegang tot groene financiering tot sterke stakeholderrelaties: natuurinclusief ondernemen wordt steeds meer een voorwaarde voor langdurig succes.

Belangrijkste ecosysteemthema's voor organisaties

Bestuiving en voedselzekerheid

Van de 360 soorten bijen in Nederland dreigt meer dan de helft te verdwijnen. Voor organisaties in de voedselindustrie betekent dit directe bedreigingen voor productie en kwaliteit. Het creëren van bijenhabitat en het terugdringen van pesticiden wordt een strategische noodzaak.

Waterzuivering en -beheer

Gezonde ecosystemen filteren water en voorkomen overstromingen. Bij verstoorde watersystemen moeten organisaties zelf investeren in kostbare technische alternatieven. Natuurgebaseerde oplossingen zijn vaak effectiever en goedkoper.

Klimaatregulatie en koolstofopslag

Bossen, wetlands en graslanden slaan grote hoeveelheden CO₂ op. Organisaties kunnen dus hun klimaatdoelen combineren met biodiversiteitsherstel door investering in natuurlijk koolstofbeheer.

Grondstoffen en biomaterialen

Van hout en natuurlijke vezels tot farmaceutische grondstoffen: veel industrieën zijn direct afhankelijk van biodiversiteit. Duurzaam beheer en certificering worden steeds belangrijker voor betrouwbare toeleveringsketens.

Wetgeving als katalysator

De CSRD verplicht grote organisaties tot rapportage over biodiversiteitsimpact. Dankzij de invoering van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zijn grote bedrijven nu verplicht om transparanter te rapporteren over hun milieu-impact, inclusief hun impact op biodiversiteit.

Deze regelgeving dwingt tot actie, maar biedt ook kansen. Organisaties die hun natuurimpact proactief managen, kunnen zich positioneren als voorlopers en vertrouwen winnen bij investeerders en klanten.

Van theorie naar praktijk

Biodiversiteit is geen abstract concept, maar een concrete business case. Nederland mag dan kampioen zijn in biodiversiteitsverlies, organisaties die nu handelen kunnen het verschil maken. Door ecosystemen te zien als strategische partners in plaats van gratis hulpbronnen ontstaat ruimte voor innovatie, samenwerking en duurzame waardecreatie.

Het draait om een fundamentele verschuiving: van extractie naar regeneratie. Van risico naar kans. Van kostenpost naar duurzame bron van waarde. Organisaties die deze shift maken, zijn niet alleen toekomstbestendig, maar helpen ook bij het herstel van de natuurlijke systemen waarop we allemaal afhankelijk zijn.

Klaar om biodiversiteitsverlies om te zetten in strategisch voordeel?

Empact helpt organisaties bij het ontwikkelen van praktische en effectieve natuurstrategieën. Van LEAP-analyses tot het ontwikkelen van natuurinclusieve businessmodellen en ESG-strategieën: samen met jouw organisatie maken we echte impact.

Ontdek ook hoe dit aansluit bij andere milieuthema’s, vervuiling en duurzame waardeketens. Of neem gewoon contact op als je direct wilt weten welke kansen biodiversiteit biedt voor jouw organisatie.

Meer over biodiversiteit en ecosystemen