Drie voorbeelden van wat er kan gebeuren als bedrijven ESG-risico’s onderschatten
Environmental, Social en Governance (ESG) criteria spelen een steeds grotere rol in de strategie van bedrijven. Dit is in veel gevallen nog een reactie op de toegenomen vraag naar ESG-beleggingen en de explosief groeiende markt voor duurzame producten en diensten. Een kwestie dus van meegaan met de markt. Op zich niks mis mee, maar het gaat wel voorbij aan de echte waarde van het op orde hebben van je ESG-beleid. Het niet serieus nemen van risico’s op ecologisch, sociaal en bestuurlijk gebied kan namelijk desastreuze gevolgen hebben voor zelfs de grootste ondernemingen. Hier zijn drie voorbeelden van grote ESG-fiasco’s uit de recente geschiedenis.
Europese energiebedrijven verliezen 130 miljard euro
Het is inmiddels al tientallen jaren duidelijk dat het blijven verbranden van gas en kolen om elektriciteit op te wekken ecologisch niet houdbaar is. Toch bleven grote Europese energiebedrijven als het Duitse Eon (en Nuon) tot enkele jaren geleden flink investeren in de bouw van nieuwe kolen- en gascentrales. Financieel leek dit interessanter dan investeren in hernieuwbare energiebronnen. De ecologische risico’s die ze daarmee voor lief namen bleken echter ook een groot financieel risico met zich mee te brengen. Kosten: 130 miljard euro.
De nutsbedrijven hadden geen rekening gehouden met de energietransitie, die vanaf 2011 in met name Duitsland in een stroomversnelling kwam. Hierdoor steeg het aanbod aan groene energie veel sneller dan verwacht, waardoor de groothandelsprijs voor elektriciteit kelderde. Het gevolg was dat de waarde van die nieuwe elektriciteitscentrales net zo snel kelderde en bedrijven als Eon genoodzaakt waren miljarden af te schrijven op die centrales. Uiteindelijk verkocht Eon zelfs alle gas- en kolencentrales en verloor het driekwart van haar bedrijfswaarde.
Dieselgate Volkswagen
Het voordeel van turbogeladen dieselmotoren is dat ze relatief zuinig zijn en daardoor in vergelijking met benzinemotoren minder CO2 uitstoten, terwijl ze net zulke goede prestaties bieden. Een nadeel is dat zulke motoren veel te veel giftige stoffen uitstoten om te kunnen voldoen aan de emissienormen. Dus wat doe je dan als je CEO van Volkswagen bent en auto’s wilt verkopen? Neem je de wet en de gezondheidsrisico’s voor je klanten en hun omgeving serieus en ontwikkel je auto’s met een andere motor? Nee hoor, Volkswagen zette vol in op ‘Clean Diesel’ en rustte haar auto’s uit met sjoemelsoftware, zodat tijdens testen verborgen bleef dat de auto’s onder normale omstandigheden allesbehalve clean waren.
Zoals bekend moest het bedrijf in september 2015 toegeven dat het bewust had gesjoemeld, de wet had omzeild en daarmee de gezondheid van miljoenen klanten in gevaar had gebracht. De gevolgen waren voor alle stakeholders dramatisch. Aandeelhouders verloren in twee maanden tijd 42,5 miljard dollar. Volkswagen heeft tientallen miljarden aan schadeclaims en boetes moeten betalen aan klanten en dealers. En een deel van de rechtszaken, onder meer tegen de CEO in Duitsland, lopen nog steeds. Weliswaar heeft Volkswagen zich dankzij een grondige herstructurering aan de top en een compleet nieuwe strategie aardig hersteld, maar het bedrijf is nooit meer zoveel waard geworden als voor dieselgate.
Meta (voorheen Facebook)
Dat keurige ESG-ratings allesbehalve een garantie zijn om uit de problemen te blijven, bewijst Meta Platforms, het moederbedrijf van onder meer Facebook, Instagram en WhatsApp. In 2021 plaatste het vooraanstaande Amerikaanse ESG-onderzoeksbureau Just Capital Meta nog op plek 21 van bedrijven die het best presteren op ESG. Dit jaar heeft Meta een duikvlucht genomen en is het bedrijf terug te vinden op plek 712, terwijl het volgens onderzoek één van de beste werkgevers (2e in de sector) van de VS is, en zelfs de allerhoogste score heeft van alle internetbedrijven op het gebied van milieu. Wat is hier aan de hand?
Het is een complex verhaal met vele hoofdstukken, maar waar het om gaat is dat de leiding van Meta de afgelopen jaren keer op keer heeft gekozen voor groei en geld in plaats van het nemen van ethisch juiste beslissingen met betrekking tot de bescherming van de veiligheid en privacy van haar gebruikers. Hierdoor ligt het voortdurend in de clinch met wetgevers en heeft het flinke imagoschade opgelopen.
Het gevolg van dit alles is dat er een sneeuwbaleffect is ontstaan dat nu ook financieel desastreuze gevolgen heeft. Gebruikers laten de platforms links liggen en wetgevers leggen het verzamelen van data aan banden. Hierdoor dreigt Meta een stuk minder interessant te worden voor adverteerders, waardoor het veel van haar inkomsten zal verliezen. De afgelopen weken (februari 2022) hebben we gezien dat ook investeerders eieren voor hun geld kozen, waardoor het aandeel in twee weken tijd maar liefst veertig procent van haar waarde verloor. Omgerekend is Facebook hierdoor een slordige 400 miljard dollar minder waard geworden. Pijnlijk!