Het heeft nooit gekund en binnenkort mag het echt niet meer: werken met “foute” leveranciers. Op 1 november 2022 dienden GroenLinks, PVDA, Volt en twee van de vier regeringspartijen (CU en D66), een initiatiefwet in op het gebied van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Ook in het kabinet zelf wordt gewerkt aan een IMVO wet, die bedrijven verplicht om zaken als slavernij, uitbuiting corruptie en milieuschade uit hun leveranciersketen te gaan uitbannen. Deze wet is weer gebaseerd op een wetsvoorstel vanuit de EU (CSDDD). Hiermee verdwijnt het vrijwillige aspect, en worden bedrijven door de wetgever gedwongen om hun verantwoordelijkheid te nemen. In dit artikel geven we een overzicht van de bredere ontwikkelingen en concrete wetsvoorstellen, samen met de implicaties ervan voor bedrijven.
Bredere ontwikkeling naar verplichte MVO
We zien al jaren dat overheden, belangrijke stakeholders en de samenleving in zijn geheel van bedrijven verwachten dat ze verder kijken dan alleen winstmaximalisatie. Dit geldt niet alleen voor beursgenoteerde bedrijven: ook middelgrote en kleinere bedrijven worden geacht hun verantwoordelijkheid te nemen. MVO had tot voor kort echter vrijwel geheel een vrijwillig karakter, maar de laatste jaren zien we dat er op het gebied van MVO steeds meer wetten en AMvB’s zijn aangenomen.
Dit begon op het gebied van energie en klimaat. Zo bestaat er al jaren de verplichting voor bedrijven om alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd (ROI) van minder dan vijf jaar ook daadwerkelijk uit te voeren. Inmiddels zijn er ook op sociaal gebied meer wetten gekomen. Zo is er sinds 2020 is er een Wet Zorgplicht Kinderarbeid die bedrijven verplicht om ook in hun leveranciersketen kinderarbeid uit te bannen. En op het gebied van goed bestuur (Goverance) wordt de ‘vrijwillige Corporate Governance Code’ op dit moment inhoudelijk herzien, maar nog wel als vrijwillige zelfregulatie beschouwd. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat ook hier deels de vrijwilligheid zal verdwijnen, aangezien nieuwe Europese wetten als de CSRD bedrijven verplichten om jaarlijks over hun MVO strategie, plannen en resultaten te rapporteren.
Nieuwe IMVO wet in Nederland
Uit diverse onderzoeken, door onder meer de SER, het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, komt naar voren dat het huidige IMVO-beleid onvoldoende effectief is en dat er verplichtende maatregelen nodig zullen zijn om de doelstellingen van het beleid te behalen. Daarom is een nieuwe IMVO wet nodig, waarin een ondergrens voor internationaal zakendoen verplicht wordt gesteld. Landen als Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië hebben reeds dergelijke wetgeving.
Het is de verwachting dat een nieuwe IMVO wet in 2023 zal worden aangenomen. Hoe die nieuwe wet er precies uit zal komen te zien, is nog deels de vraag. Zoals gezegd werd op 1 november van dit jaar een initiatiefwet ingediend door GroenLinks, PVDA, Volt, CU en D66. Ook ligt er inmiddels een conceptversie van een IMVO wet die is opgesteld door het Ministerie van Buitenlandse zaken ter consultatie bij andere stakeholders.
IMVO stelt OESO richtlijnen en due diligence centraal
Welke uitwerking het uiteindelijk ook tot het wet zal maken, het is waarschijnlijk dat de Nederlandse IMVO wet op grote lijnen de voorgestelde Corporate Sustainable Due Diligence Directive (CSDDD) zal volgen. Deze EU wet is begin 2022 als concept naar de lidstaten gestuurd en zal met name grote bedrijven behoorlijke verplichtingen op het gebied van IMVO en het tegengaan van klimaatverandering geven. Lees er meer over in dit Empact artikel.
De basis voor de CSDDD wordt gevormd door de OESO richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. Hierin staat het concept van due diligence, oftewel gepaste zorgvuldigheid, centraal. Gepaste zorgvuldigheid houdt in dat ondernemingen de (mogelijke) negatieve gevolgen van hun handelen identificeren, voorkomen en beperken, en hier ook verantwoording over afleggen. Het gaat dan met name om de gevolgen voor werknemers en lokale gemeenschappen, ook bij bedrijven die zich in de toeleveringsketen van de onderneming bevinden.
Implicaties nieuwe IMVO wetgeving voor bedrijven
Dit houdt in dat vanaf het moment de nieuwe IMVO wet ingaat, iedere grote onderneming verplicht zal zijn de OESO richtlijnen op het gebied van gepaste zorgvuldigheid na te volgen. Oftewel: er zal op basis van een vast zes-stappenproces voorkomen moeten worden dat er bij een leverancier sprake is van slavernij, uitbuiting, corruptie of milieuaantasting.
Ongeveer 35 procent van de grote bedrijven in Nederland onderschrijft op dit moment deze richtlijnen, wat betekent dat 65 procent hier nog stappen in moet maken. De implicaties van deze wet zullen echter verder reiken dan alleen grote bedrijven, aangezien de wet betrekking heeft op de gehele aanvoerketen. Ook alle MKB bedrijven die leveren aan grote bedrijven zullen dus moeten zorgen dat hun eigen keten vrij is van mensenrechtenschendingen, corruptie en milieucriminaliteit, om aan hun klanten te kunnen blijven leveren.
Werk je voor een groot of klein bedrijf en begint jullie toeleveringsketen in het buitenland? En pas je het principe van gepaste zorgvuldigheid omtrent IMVO nog niet toe? Dan adviseren wij om nu te starten met het onder de loep te nemen van je leveranciers en alvast voorbereidingen te treffen om te kunnen voldoen aan de wetten die komen gaan.
